Theater als middel bij laaggeletterdheid

Op advies meldt Jan zich bij de balie van zijn huisartsenpraktijk. De doktersassistente geeft hem folders mee met voedingstips, in verband met zijn diabetes type 2. Jan neemt de folders keurig aan en gooit ze vervolgens in de prullenbak. Het publiek lacht. De zaal krijgt de vraag  ‘Wat gebeurt er aan deze balie en kan dit anders? Een toeschouwer roept ‘Nagaan of Jan kan lezen!’. De doktersassistente-acteur haakt hierop in met de vraag ‘Zeg Jan, kun jij lezen?’ Opnieuw gejoel in het publiek. De vraag is gesteld, maar slaat de plank volledig mis. Hoe ga je als doktersassistente op een passende manier na of iemand kan lezen? De scene is een zoektocht van de spelers en het publiek. De acteurs laten zien dat dit niet zo simpel en eendimensionaal is. Zij spelen voortdurend met de inhoud en de toon van de specifieke boodschap. Uiteindelijk is de cruciale vraag: hoe maak je op een respectvolle manier contact met de ander? Het helpt als je je kunt verplaatsen in de ander. Theater is hierbij een handig hulpmiddel, het werkt als spiegel voor de kijker.

Theater dient als krachtig middel bij het aanwakkeren van bewustzijn rondom maatschappelijke vraagstukken, zoals laaggeletterdheid*. Een van deze theatrale werkvormen heet Regietheater, vertelt Esther de Jong van Bureau de Speelruimte. Deze interactieve theatervorm vertaalt de theorie naar praktijk.
Vooraf schrijven acteurs scenes bij het onderwerp zodat de situatie gaat leven. In de scene komt duidelijk een vraagstuk of dilemma naar voren: hoe nu te handelen? De scenes worden gespeeld door echte mensen, van vlees en bloed. Je geeft de personen in kwestie een gezicht en laat zien hoe zij contact met elkaar maken. En wat zij concreet tegenkomen in de praktijk van alledag.

Het leuke van theater is dat je een serieuze boodschap op een luchtige manier kunt brengen. In een scene leg je dan de vinger op de zere plek, zonder belerend te zijn. Hierdoor wordt het onderwerp minder beladen. Gedachten en gevoelens die je wel denkt als maar niet zegt vanwege je professionaliteit of schaamte krijgen de ruimte op het podium. Dit leidt tot herkenbare situaties, waar je de humor van inziet.

De reacties op Regietheater zijn enthousiast. De herkenbaarheid, grappige situaties en de taboes die op tafel worden gelegd schijnen een nieuw licht op problemen van deze tijd. Het grootste compliment dat de acteurs na afloop taalconferentie in februari kregen was dat men dacht dat “Jan” een echte laaggeletterde was, in plaats van acteur.  Regietheater draait om het neerzetten van échte mensen en geen typetjes. ‘Dan is ons doel meer dan bereikt’ besluit Esther met een brede glimlach.

Bij al onze Taalconferenties 'Wanneer taal een probleem is voor je gezondheid' hebben we Bureau de Speelruimte ingezet.

Esther de Jong is eigenaar van Bureau de Speelruimte in Groningen. Zij geeft trainingen aan professionals & teams en bied daarnaast dramatherapie en trainingsacteerwerk aan. Bekijk haar website voor meer informatie.

*Bij laaggeletterdheid denken velen direct aan niet goed kunnen lezen en schrijven, maar het reikt verder dan dit. Laaggeletterdheid is een term voor mensen die grote moeite hebben met lezen, schrijven en/of rekenen. Wegens de nadruk op de zelfredzaamheid in de huidige maatschappij is het een vereiste goed te kunnen lezen en schrijven. Wanneer je hierin niet goed meekomt heeft dit direct gevolgen voor het dagelijks functioneren. Denk hierbij aan het lezen en begrijpen van informatie over gezondheid, folders over medicatiegebruik of reizen met het openbaar vervoer.